A vella fritindo ovos

O comentario desta obra dedícollo a Tere de "Camino incierto" ela foi a que me mandou a foto da obra

Diego Velázquez.
Pintura barroca española. 1618.
Edimburgo, National Gallery of Scottland. Óleo sobre lienzo. 99 x 169 cm.

Contexto histórico
O descenso demográfico foi a primeira manifestación da crise xeneralizada que arrasou a Península no século XVII, agravada polas grandes epidemias. Condicionou a repartición da riqueza en poucas mans e afectou profundamente aos máis desfavorecidos.
A pesar da grave crise económica e política que sofre España no século XVII, é un período de esplendor cultural e artístico ("Século de Ouro"). A clientela dos pintores son as igrexas e conventos, que son ricos e poderosos; os nobres e a Corte prefiren aos artistas estranxeiros; a burguesía case non existente, aínda que en Sevilla hai ricos comerciantes flamengos e italianos. A maior parte da produción é pintura relixiosa contrarreformista sen que apenas exista pintura mitolóxica nin histórica, sendo escasa a pintura paisaxística. Cultívase moito o bodegón e o retrato, xéneros nos que vai brillar Velázquez.


Trátase dun cadro de xénero, moi usual na arte española do século XVII e característico da primeira etapa do pintor, cando aínda traballa en Sevilla.

Iconografía:Aparece unha vella no momento de fretir uns ovos nunha tarteira de barro sobre un fornelo, revolve o aceite cunha culler de madeira á vez que se dispón a cascar outro ovo. Levanta a mirada, con expresión de cega, cara ao rapaz situado á esquerda, que leva unha botella de viño e un melón. Ao fondo colga unha esporta (especie de cesta con dúas asas feita de esparto) e no chan vemos un caldeiro de cobre. Á dereita, nunha mesiña, hai unha natureza morta: un morteiro, prato con coitelo, cebola e dúas xarras de cerámica. A vella e o rapaz son os mesmos personaxes populares que aparecen noutros cadros da época pintados por Velázquez.

Composición: Está moi lograda, sinxela, de poucos personaxes. Organízase en forma oval, cunha gran curva que vai desde a esporta colgada, no centro, pasando pola cabeza e ombreiros da vella, segue polo seu brazo e lévanos cara á tarteira e ao rapaz; outras curvas máis pequenas dan dinamismo, como a do brazo coa culler e unha diagonal que cruza o cadro desde a cabeza do mozo ata a mesa con obxectos. O pintor utiliza o recurso das medias figuras que aparecen moi reais e próximas ao espectador, para imprícalo na acción, o que consegue tamén coa mirada do rapaz. Algúns obxectos aparecen en escorzo, como a culler, o coitelo, a man do morteiro. A escena carece de movemento, hai unha gran quietude, coma se fosen sorprendidos nun instante.

A técnica é tenebrista, con contrastes de luces e sombras sobre fondo escuro, pero é un tenebrismo que fuxe dos tópicos caravaggiescos conseguindo uns efectos de matizado claroscurismo pleno de orixinalidade e profundo sentimento. Os obxectos da natureza morta parecen moi naturais debido ao virtuosismo con que o pintor soubo mostrar os seus brillos, calidades e texturas opostas ( rugosas, como o melón e a culler, e puídas no ovo e cristal).
A cor é moi austera, predominan os tons ocres e pardos. A touca da anciá, os ovos, o prato e a xarra son manchas brancas que contrastan coa escuridade do fondo. As pinceladas son grosas.
O debuxo está moi conseguido, os contornos nítidos e recortados, aínda que o pintor concede gran importancia á luz e á cor.

Neste cadro están todas as características propias do Barroco: composición con predominio de liñas diagonais e curvas, colorido variado, cunha cor predominante para dar unidade ao cadro, contrastes de luces e sombras; pouca importancia da liña; naturalismo e gusto polos detalles; falta de claridade, etc.

Significado da obra: en aparencia é soamente un bodegón. Unha cociña, unha escena vulgar dunha casa sevillana, pero aínda que parece unha imaxe realista pode tratarse dunha reflexión visual sobre os sentidos do Tacto e da Vista como instrumentos de coñecemento da realidade; a vella, case a cegas, tentea coa culler entre as mans e o rapaz mira a variedade dos obxectos.