Dalí - I

Salvador Dalí sempre concibiu a súa pintura como un método de coñecemento, e cada cadro, como un relato que expón tal coñecemento, cuxa captación será a compor polo observador segundo as súas posibilidades e recursos singulares, pero captando valores universais.

Dalí deulle unha razón organizadora ao surrealismo a través do método "Paranoico-Crítico, compartiu e practicou os propósitos centrais de devandito movemento artístico-político: desacreditar a realidade producida e establecida como método de poder e represión na Europa da primeira metade do século XX.- (Pedro Bugani)

Así mesmo, Dalí, desde diversas obras profundou o estudo de realidades inasibles da sexualidade humana.- (Pedro Bugani).

Indubidable coñecedor do filosofo E. Kant, Dalí traballa as súas imaxes como "brandas e duras".- As imaxes brandas correspóndense con aquilo que é dixerible, substancial e cognoscible, as imaxes duras correspóndense ao impenetrable e irredutible en principio ao coñecemento.

Tamén, coñecedor de A. Einstein, os reloxos brandos remiten á concepción da cuarta dimensión e a teoría do espazo-tempo do mencionado físico.
Cando a brandura afecta a un obxecto sólido tamén indica a súa condición de fantasía (no sentido psicoanalítico do concepto), ou mellor devandito, vestixio conciente do mundo do soño.- (Pedro Bugani).

As imaxes dalinianas operan a través do paradoxo, pondo en evidencia o inquietante por medio da contradición. De aí a creación de imaxes dobres, triplas ou infinitas así como invisibles, é dicir aquelas que poden lerse de xeito distinto segundo como as perciba.-(Pedro Bugani).

Dalí fronte ao automatismo, no que o suxeito non é máis que un intermediario, un transmisor do material onírico, propón unha superación: obxetivar e sistematizar a produción onírica, mantendo a vixencia do soñar na vixilia.

O gran paranoico" 1936.

Segundo a explicación de Dalí, "este rostro formado con xentes do Empordán, que son os maiores paranoicos, foi pintado logo dunha conversación sobre Arcinboldo con Xosé María Sert".- A capacidade de asumir a dobre lectura destes cadros por parte do espectador depende do seu grao de paranoia, é dicir da súa habilidade para ordenar sistematicamente as alucinacións produto do soño.

O home invisible".- 1929.-1933.

Fascinado polo descubrimento da pintura de Arcimboldo, pintor maniererista do século XVI que compuña figuras con obxectos diversos, Dalí aborda aquí por primeira vez o tema da imaxe dobre ou invisible. O cadro é un exemplo completo da aplicación do método paranoico-crítico ao material procedente dos soños.

O enigma do desexo. A miña nai, a mi nai, a miña nai (1929)

De novo extrae a forma polimorfa das estrañas rochas dos arredores de Cadaqués, e este vínculo parece reforzado polos moluscos presentes na base da estrutura. Á dereita das formigas que están no pescozo de Dalí atópase unha fermosa voluta de finais de século. A realidade onírica está realizada polo feito de que as palabras "ma mère" aparecen en menos da metade dos oitenta e un compartimentos dispostos na figura. A esquerda por riba da cabeza pequena de Dalí, hai unha das formas máis estrañas, composta dunha cabeza de león, do ubicuo saltón, dun ovo alzado por un medio personaxe espido, un ánfora fenicia e unha man cunha navalla.

O gran masturbador 1929

Segundo o pintor, a forma branda "remata na ornamentación de estilo 1900", e a imaxe que adiviña os órganos xenitais do home proviña dun cromo do século XIX, que representaba a unha muller ulindo unha flor de lis; a flor está colocada debaixo da cabeza da muller. O estame prominente da flor ten unha forma fálica e aumenta sutilmente o noso coñecemento da sexualidade da muller, o mesmo que a cabeza do león coa súa lingua libidinosa. O aspecto xeral da forma polimorfa está preto á das siluetas fantásticas das rochas de Cadaqués. Esta asociación xeográfica, engadida a outras asociacións psicolóxicas máis escuras, está suscitada por o anzol plantado na cabeza do retrato brando.

A persistencia da memoria 1931

A paisaxe é simple; aparece o mar ao fondo e unha pequena formación rochosa á dereita. Os reloxos desfanse, quizais aborrecidos do tempo, ou de si mesmos, e fano sobre a póla morta dunha árbore, sobre unha cabeza disparatada que finxe durmir, sobre unha mesa colocada cara a ao momento de fuga. Cada reloxo marca unha hora, coma se a teima circular de cada un deles mantivese unha postura distinta sobre a hora exacta. Como o cadro non é cine, non sabemos se as agullas, en efecto, marchan cara adiante, cara a onde estamos afeitos que o fagan: as dúas logo da unha, e as catro logo das tres. Dalí dixo sobre o cadro: "O mesmo que me sorprende que un oficinista de banco nunca se comeu un cheque, así mesmo asómbrame que nunca antes de min, a ningún outro pintor ocorréseselle pintar un reloxo brando".

"Construción branda con xudías fervidas. Premonición da Guerra Civil" 1936.-

Outra obra na que aparece a connotación mortal do comestible dun xeito máis agresivo. Aquí non se trata dun banquete, se non todo o contrario: a elección non existe. Os últimos recursos están no mesmo corpo estrangulado, do que xa non sae nada comestible. Dalí expresa así a angustia tráxica e premonitoria da guerra.

Soño causado polo vó dunha abella 1944

No cadro aparece unha paisaxe mariña, quizais Port Lligat, no que aparece a muller do artista, Gala espida. Xunto ao seu corpo, flotando sobre unha roca, que á súa vez levita sobre o mar, hai dúas pingas de auga suspendidas e unha granada. Gala espértase no momento no que o zunido dunha abella que voa ao redor da granada evócalle a imaxe dunha baioneta a piques de ferila. A baioneta procede á súa vez dun tigre, este sae da boca doutro tigre, este de a dun peixe e este de unha granada xigante. O soño é representado a través das imaxes oníricas que vemos neles. Ao fondo vese un elefante de longas e delgadas patas co que Gala estaba soñando antes das terroríficas imaxes que lle evoca a avespa. Esta imaxe, inspirada na escultura do elefante co obelisco no lombo que se atopa na praza de Santa María sopra Minerva en Roma, obra de Bernini, reaparecerá noutros cadros do pintor como A tentación de San Antonio e na escultura de ouro e pedras preciosas de 1956 chamada O elefante espacial.

A imaxe da muller tombada nas rocas aparece nalgunhas pinturas e debuxos de 1926, pero o expresionismo de entón transformouse nun clasicismo que se obxectivará nalgúns espidos como os de Leda atómica, Dalí espido en contemplación ante cinco corpos regulares ou o Cristo de Gala.