sábado, 30 de enero de 2010

MANIFESTO POLA SOLIDARIEDADE


Ninguén ten a potestade de elixir o lugar onde vai nacer, nin as posibilidades económicas da familia que o vai acoller ou do país no que vai desenvolverse a súa existencia. A terra ten extraordinarias riquezas, pero todos sabemos que están moi mal repartidas, e que conviven neste planeta azul xentes que se poden permitir todos os luxos con outras que non poden sobrevivir por falta de alimentos, de hixiene, ou dunha mínima asistencia sanitaria. O noso é un mundo de contrastes, pero agora non hai desculpa. Cos excedentes de produción que apodrecen cada día no primeiro mundo poderíase solucionar a fame do terceiro, pero..., qué?... sae máis barato deixalos perder que transportalos, a pesar de todos os medios (de trasporte, conservación de alimentos, etc...)dos que dispoñemos na actualidade. Por iso, creo que chegou a hora de facer algo e o primeiro paso, dos moitos que hai que dar para solucionar esta traxedia humana, é tomar conciencia todos. Iso tratamos os blogueiros que publicamos hoxe este manifesto:


QUEN SOMOS:

Os que subscribimos este manifesto somos cidadáns no pleno uso dos nosos dereitos civís, e titulares da soberanía popular, da que emanan os poderes do Estado. Os asinantes dirixímonos a todos os cidadáns do mundo, coñecedores da situación de atraso, fame e enfermidade na que se atopa gran parte da poboación humana nun momento histórico, como o actual, no que se dispoñen dos suficientes medios políticos, económicos e científicos que puidesen solucionar estes problemas. Este manifesto ten vocación de universalidade, e vai dirixido a toda a humanidade, por iso a versión orixinal en español será traducida a diversas linguas, pois o noso propósito consiste en facer ouvir a voz da opinión pública nos lugares nos que se toman as decisións políticas e económicas do mundo.

A QUEN NOS DIRIXIMOS:

Dirixímonos á clase política gobernante dos nosos países, composta por aqueles que eliximos, libremente, nunhas eleccións democráticas; así como aos máis altos mandatarios das Organizacións Internacionais, como a O.N.U. e aos Presidentes e Gobernos dos países máis ricos da terra.

MANIFESTÁMOSLLES:

1.- Que este texto ten a súa orixe na constatación da extrema situación de necesidade e de fame que sofre unha gran parte da poboación da Terra e na desigual e inxusta repartición de bens que existe actualmente no mundo.

2.- Que consideramos que dita situación é intrinsecamente perversa e non admisible nin moral nin eticamente, dado que todos os seres humanos nacen libres e iguais. Igualmente, temos presente que todos os cidadáns do mundo teñen eses dereitos desde o mesmo instante do seu nacemento e non como unha promesa futura cuxa conquista dependa da realidade política, social ou económica dos seus países.

3.- Que defendemos que é completamente inxusto, inmoral e un crime humanitario punible ante os tribunais internacionais e a Historia que, en pleno Século XXI, existan seres humanos que pasen fame no mundo, e que morran por iso. Que é un agravante dese crime que, existindo as leis internacionais suficientes, así como os medios técnicos, económicos e científicos para corrixir devandita situación, os que exercen o poder no mundo non leven a cabo as accións necesarias para solucionar o que xeracións futuras cualificarán de verdadeiro xenocidio no que serán culpables todos aqueles que, tendo os medios para solucionar o problema, non os empregaron.

4.- Que consideramos que esta inxusta situación é contraria ao dereito Natural, aos Dereitos humanos e ás normas da máis elemental ética, e entendemos que chegou o momento de que a voz da opinión pública esixa dos seus gobernantes o final de tal estado de cousas.

5.- Que o presente manifesto non é un manifesto utópico; e que tampouco é un manifesto político, nin se pretende co mesmo a instauración dunha nova orde política ou socio-económico mundial, nin ningún menoscabo do tecido empresarial, sanitario e social do mundo desenvolvido, senón a máis elemental xustiza cos desfavorecidos. POR TODO ISO,

ESIXIMOS aos nosos GOBERNANTES:

1.- A adopción de medidas inmediatas e urxentes para paliar tal situación de fame, enfermidade e desnutrición no terceiro mundo. Consideramos que tales medidas non constitúen unha utopía, senón que son perfectamente viables e posibles.

2.- Manter o compromiso de cumprir os Obxectivos do Milenio que, establecidos por Nacións Unidas no ano 2000, definen os principios aos que ha axustarse a actuación dos países e do sistema económico internacional para superar, co horizonte fixado en 2015, as inxustizas que afectan á humanidade.

3.- A realización de accións solidarias sistemáticas cos países máis desfavorecidos e que se estableza unha orde lóxica e humana de prioridades na política económica, con proxectos intelixentes que creen riqueza e postos de traballo nos países pobres, facilitando un desenvolvemento sustentable e un progreso que lles axude, ademais, á consolidación dunha rede sanitaria, económica e social estable que faga imposible o retorno á situación de partida e favoreza a consolidación dun réxime político interno democrático.

4.- Que se tomen as medidas necesarias para que os países ricos destinen unha parte dos seus orzamentos á creación de riqueza e de empresas nos países máis desfavorecidos; así como a adopción dun acordo internacional, que debería subscribirse na ONU de obrigado cumprimento para os países desenvolvidos.

5.- A implantación dun código ético que regule a estratexia das empresas multinacionais, así como a eliminación dos paraísos fiscais e a aplicación da taxa Tobin ás transaccións comerciais internacionais, que permita crear un fondo de solidariedade xestionado por Nacións Unidas.

6.- Non aceptaremos simples declaracións de principios que non se traduzan en políticas concretas. En definitiva, APELAMOS ao sentido da xenerosidade e da humanidade de todos, e fundamentalmente da clase política internacional. Desde a terra que espera e cre firmemente na Solidariedade que constrúa un mundo mellor e máis xusto, a 30 de xaneiro de 2010"" ..

jueves, 28 de enero de 2010

Os desposorios dos Arnolfini



Jan van Eyck, 1434
Museo: National Gallery de Londres
Características: 81,9 x 59,9 cm.
Material: Óleo sobre taboa
Estilo: Pintura Flamenga primitiva s. XV


Esta pintura amosa o virtuosismo da técnica do óleo, capaz de transmitir con todo detalle a presencia física dos obxectos e expresar os ideais dunha mentalidade burguesa e laica.

Jan van Eyck pintou o cadro en 1434, como consta na inscrición que se atopa sobre o espello "Johannes de Eyck fuit hic 1434".
No ton xeral da obra sospeitase que representa a voda de Giovanni Arnolfini e Giovanna Cenami. No espello vemos aos dous cónxuxes de costas e outras dúas figuras emprazadas fóra da pintura (no espazo do espectador), o pintor e outra persoa actuando de testemuñas.

No contexto dun rito nupcial privado aparecen obxectos esparexidos pola estancia, sendo cada un o que son, toman unha presencia significativa, un contido simbólico: a lámpada ten unha única vela prendida; o can actúa como signo de fidelidade; as froitas a carón da fiestra citan a pureza da alma humana en gracia, e mesmo a do sacramento matrimonial; o zapatos no chan, lembran o pacto do Sinaí entre Deus e Moisés (que se descalzou para trepar terra sagrada); o rosario e o espello suxiren pureza -speculum sine macula- e no marco están minuciosamente talladas dez escenas esmaltadas da Paixón que citan un motivo relixioso na estancia profana. Na cabeceira do leito a talla de Sta. Margarida sobre o dragón representa á protectora dos partos.

Dende o punto de vista artístico hai que salientar a individualización dos personaxes. A precisión das calidades dá conta da riqueza e status da parella tanto nos mobles da cámara coma nas suntuosas teas que visten para a ocasión.

Jan van Eyck articula o espazo figurativo como a prolongación do espazo real do espectador, servíndose tanto de elementos lineais (perspectivas) de mobles e teito, leito e fiestras, como dos planos alternativamente claros e escuros, pero sobre todo do recurso sutil de pintar o espazo do espectador no espello. Preocúpase ademais de recoller coa súa mirada unha imaxe completa de toda a realidade que percibe. Mira todo por igual e retrata coa mesma atención aos seus clientes, a estancia e os obxectos que se atopan alí.

A luz que penetra dende a fiestra do lado esquerdo une sen brusquedade todos os ambientes e da harmonía orgánica a todos os componentes do cadro; rostros, roupas, mobles, etc. É a luz que acaricia as superficies das cousas a que define toda a atmosfera.

lunes, 25 de enero de 2010

A balsa da Medusa


Theodore Gericault

A balsa da Medusa


Óleo sobre lenzo 491cm x 716cm


Museo do Louvre 1819-24.


Comentario
Despois do naufraxio do barco Medusa en 1816 máis de 100 persoas encontráronse flotando á deriva nunha balsa improvisada ao longo de varios días de horror, fame, canibalismo e asasinatos, un barco rescatou só quince superviventes.
Aquel dramático suceso orixinou un soado escándalo contra o Réxime. Obsesionado pola traxedia, Gericault aplica na Medusa por primeira vez a escala heroica á representación do sufrimento de homes correntes. Pinta unha traxedia contemporánea na que non hai heroes, senón heroísmo de seres anónimos que sofren a desidia e corrupción do poder.
O lenzo contén detalles moi realista e amosa o gusto romántico polo excepcional e o horrible.
A monumentalidade tráxica dos personaxes fai que nos lembremos de Miguel Anxo, o dramático claroscuro e a forza plástica dos mortos a Caravaggio. Todos estes elementos subordínanse a unha composición poderosa e dinámica de dous ritmos in crescendo que cruza a escena diagonalmente en sentidos opostos: Un, desde a figura resignada que na esquerda terma dun cadáver ata os náufragos que, espertando da súa apatía, amoréanse na pirámide de base inestable, que remata nun esvelto negro que axita frenético un trapo cara ao horizonte onde se albisca o barco de rescate. Outro, o vento que desde o cadáver da dereita infla a vela, impulsándoos dramaticamente en sentido contrario.
A liña visual do espectador atópase na parte baixa do cadro, de maneira que o espectador enfrontase directamente cunha mestura de cadáveres e coa dor do vello ante o corpo do fillo morto.

jueves, 21 de enero de 2010

A ESCULTURA ROMÁNICA




Praterias (Santiago)

Santiago de Praterías (Santiago) Daniel, Pórtico da Gloria (Santiago)


Fachada do Moissac (Francia)
A Dúbida de Santo Tomás l Mosteiro de SantoDomingo de Silos




Museo dos Agustinos de Toulouse (Francia), Gilabertus



Características xerais

A escultura está supeditada á arquitectura, concibida como parte integrante do edificio.

Materiais:
O preferido é a pedra, pero tamén se usa a madeira, xeralmente policromada, o marfil, o metal.

Técnica
: a talla da pedra é plana, mediante incisións con cicel, trade e trépano: as roupaxes pegadas ao corpo, encartados moi xeométricos. A partir da segunda metade do século XII mellora moito, a talla realízase máis profunda, os encartados máis voluminosos e curvados, as figuras son máis reais.

Tiña función didáctica
. Ensinaba aos fieis, polo xeral analfabetos, as dogmas e principios do cristianismo. Nun mundo teocéntrico, dominado culturalmente pola Igrexa, as imaxes debían instruír e incitar á piedade aos fieis, ensinándolles os camiños para chegar ao outro mundo.

Estética:
a escultura románica é antinatural e simbólica, con clara tendencia á abstracción, de influencia bizantina que chega a Occidente a través de Italia. Na composición, moi clara e ordenada, imperan o "horror ao baleiro", a frontalidade, a simetría, o equilibrio, a isocefalia, predominan as liñas curvas. As figuras son solemnes, hieráticas, distantes e severas, carecen de volume, son planas. A escultura non ten perspectiva nin profundidade, réxese pola lei de adaptación ao marco, o que favorece as deformacións. O escultor non busca a beleza senón a expresividade, por iso as figuras están desproporcionadas e os seus trazos esaxerados ou deformados, para resaltar determinadas partes do corpo (cabeza, ollos, mans). É unha escultura feita coa mente, non cos sentidos.

Temática:
era moi variada e a súa localización no templo era fixa. Os teólogos da Igrexa eran os responsables de impor aos artistas as directrices e a iconografía, esencialmente apocalíptica. As fontes máis usadas son a Apocalipse de San Xoán, o Antigo e Novo Testamento, os Evanxeos apócrifos e o Bestiario fabuloso procedente de Oriente, así como vidas de santos recollidas na Lenda Dourada.

Iconografía cristiá
Un dos principios que rexen a escultura románica é a da súa funcionalidade para a comunicación e transmisión de ideas mediante meticulosos programas iconográficos. Estas ideas poden ser simbólicas ou simplemente descritivas de episodios bíblicos
Dirixidos a un público analfabeto, os programas iconográficos de igrexas e catedrais convertíanse en verdadeiras Biblias de pedra.
No comezo do románico prevalecen as escenas do Antigo Testamento pero rapidamente adquiren especial forza as historias do Novo. Escenas do ciclo da Natividade (a Anunciación, Nacemento, Epifanía...). Especial importancia adquire -sobre todo nos tímpanos das portadas- o Xuízo Final con Cristo en Maxestade baixando desde os Ceos na mandorla mística rodeado polos catro evanxelistas en forma de Tetramorfos e en ocasións o peso das almas.
Posteriormente, a figura de María compete coa anterior e é frecuente que apareza a Virxe en Majestard co Neno sentado nos seus xeonllos bendicindo.

O Bestiario

Procedente do mundo grecorromano, bizantino e persa, o bestiario fantástico apodérase do mundo románico non sen resistencias e críticas por pensadores da época. Pero o románico sacraliza esta estética pagá convertendo aos animais -tanto reais como imaxinarios- en portadores de virtudes ou perversións, polo que a súa aparición en capiteis, canzorros, tímpanos, etc. é reinventada e usada con sentido de ensino e advertencia.
Dentro do bestiario fantástico existen animais usados con frecuencia con carácter positivo, como
os grifóns (cabeza de e ás de aguia e corpo de león) que se usan como gardiáns nas entradas (portas e xanelas) das igrexas. Os dragóns son os máis xenuínos inimigos de Deus e o home, é unha ave con cabeza de can de grandes ollos e concas profundas, orellas afiadas e longas fauces ameazantes, o seu rabo é de serpe e en ocasións en lugar de patas de ave mostra pezuños.
Outros animais maléficos son
a harpía (corpo de rapaz, busto feminino -aínda que en ocasións tamén masculino- e con frecuencia, rabo de serpe) e a serea (corpo feminino e rabo de peixe), ambas representando a sedución e atrapamento polos praceres carnais.
Os basiliscos (cabeza monstruosa con crista de galo con corpo e rabo de serpe) son os encargados de transportar as almas dos condenados ao inferno. Os centauros (cabeza e tronco humanos e o resto de cabalo ) simbolizan a brutalidade e luxuria e con frecuencia represéntanos con arco e frecha disparando a sereas.

Iconografía profana

Xunto a motivos estritamente relixiosos, o románico, sobre todo a medida que evoluciona e se arraiga no ámbito rural afastado das principais rutas de peregrinación, incorpora
motivos de tipo costumista ou anecdótico.
Adoitan ser
os canzorros das igrexas rurais os que con maior abundancia se adornan con esculturas que representan os costumes da época (cazarías, festas, banquetes, lances guerreiros...) ou a vida social.

A evolución ao gótico. A recuperación do naturalismo

O século XII trae consigo importantes cambios na mentalidade europea. San Bernardo dá un duro golpe á vida monacal da época dominada até entón polos cluniacenses, verdadeiros promotores do románico.
As fachadas xa non gardan un sentido tan estritamente simétrico e a escultura "empeza a moverse".
O hieratismo desaparece e os personaxes adoptan posturas cómodas na pedra, sorrín e parecen desexar a sedución estética grazas aos seus xentis xestos, os seus coidados vestidos e peiteados cabelos.

O ROMÁNICO - I



A arte románica é o primeiro estilo europeo internacional, que se desenvolve durante os séculos XI e XII. Debe a súa aparición a unha serie de factores políticos e culturais (feudalismo, dominio da Igrexa e das ordes monásticas, peregrinacións, etc.) e difúndese por Europa Occidental.

CONTEXTO HISTÓRICO E LOCALIZACIÓN ESPAZO-TEMPORAL:

A Península Ibérica na Idade Media presentaba unha enorme complexidade política e cultural. No sur atopábase o Estado musulmán de al-Ándalus, que a partir da morte de Almanzor (1002) empezou a súa decadencia política, fragmentándose en múltiples reinos de Taifas.
No norte, os pequenos reinos cristiáns aproveitaron a debilidade musulmá para impulsar a Reconquista. Sancho III o Maior de Navarra fixo grandes avances, a comezos do século XI. En 1085 o reino de León-Castela conquistou Toledo, un dos principais reinos taifas. O reino de Aragón ocupou Zaragoza en 1118, e uniuse definitivamente ao condado de Cataluña en 1137 co matrimonio de Ramón Berenguer IV de Barcelona e Petronila de Aragón.
Ao longo dos séculos XI e XII foise desenvolvendo o Camiño de Santiago como gran vía de peregrinación, impulsada pola Orde do Cluny, que apoiou a autoridade do papado, introducindo o canto e ritual gregoriano, á vez que a arte románica. O Camiño de Santiago impulsaba o comercio e a cultura. Por iso os reis cristiáns favoreceron a peregrinación fundando igrexas, pontes, hospedarías, etc.
A arquitectura románica difundiuse pola Península Ibérica desde fins do século X con gran rapidez, impulsada pola existencia da arte prerrománica (visigoda, asturiana, mozárabe). A influencia islámica é notable, pasando mesmo a Francia.

Xeograficamente esténdese polo norte da Península, fixando como límites o Sistema Central e o río Ebro: Galicia, León, Castela, Asturias, Cantabria, País Vasco, Navarra, Aragón e Cataluña. Existen peculiaridades rexionais.

Cronoloxicamente podemos distinguir entre un "Primeiro Románico" (fins do século X- primeira metade do XI, en Cataluña) e un "Románico puro"(séculos XI e XII).

CARACTERÍSTICAS ARTÍSTICAS XERAIS.

A partir do s. XI e até principios do s. XIII, Europa occidental caracterízase por tres fenómenos:

. Milenarismo: no s. X sucédense crise e invasións. A crise vese acentuada polo terror ao ano mil, relacionándoo co fin do mundo. Ao pasar este período de inseguridade vaise a producir un período de optimismo que provoca unha renovación na arte relixiosa. Para non esquecer ese temor, as portadas dos templos decóranse con escenas do Xuízo Final, inferno e todo tipo de monstros (bestiario).

. Peregrinacións: principalmente a tres cidades: Santiago, Roma e Xerusalén (esta última en relación coas cruzadas), pero ademais a diferentes mosteiros e templos que alberguen reliquias. Os benedictinos ou cluniacenses son a orde relixiosa que impulsa estes camiños de peregrinación e o estilo artístico románico.

. Feudalismo: a sociedade está organizada en tres estamentos segundo a súa función: bellatores, oratores e laboratores. O poder reside nos posuidores de terra (?terratenentes?), e estes son o clero e a nobreza. Estas dúas clases sociais encargan a edificación de construcións con finalidade concreta ademais de servir como elemento para proclamar o seu poder: castelos, mosteiros, igrexas e catedrais. A fins do s. XI xorden as cruzadas e as ordes militares, onde se une o espírito guerreiro co relixioso.
Ademais deste tres trazos a época do Románico caracterízase por un crecemento demográfico debido a unha expansión agraria e a unha relativa situación de paz que favorece tamén o comercio. Este fortalécese coa creación de corporacións de artesáns (gremios) que orixinarán unha nova clase social, a burguesía.


- Materiais: Empréganse os perpiaños, en sinal de permanencia. Os muros énchense de cascallos (pequenas pedras e terra). A madeira deixa de utilizarse polo perigo de incendio.

-Elementos:
1. Cubertas: Utilizan a bóveda de canón reforzada con arcos faixóns para as naves centrais, a bóveda de aresta para as naves laterais e a bóveda de ¼ de esfera para as ábsidas. Sobre o cruceiro empregan a cúpula sobre pendentes ou trompas.
2. Soportes: muros moi grosos, reforzados por contrafortes exteriores, alicerces cruciformes (o soporte máis característico) e columnas, de capiteis variados.
3. Arcos: de medio punto, normal ou peraltado. Bóveda de aresta: formada ao cruzarse dúas bóvedas de canón en ángulo recto.
4. Vans: son escasos e abucinados, tanto en xanelas como en portadas.
5. Plantas: a basilical, de tres naves, e a de cruz latina, nas igrexas de peregrinación, con cruceiro marcado e deambulatorio, corredor tras a cabeceira que permite aos peregrinos visitar as reliquias sen interromper o culto. As ábsidas son semicirculares, con pequenas capelas radiais ou absidiolas. As naves presentan tribuna e triforio en altura. Unha torre exterior chamada ciborio, ilumina o cruceiro e hai dúas torres (circulares ou cadradas) aos pés. Excepcionalmente poden darse plantas poligonais.
6. Decoración: abundan os motivos xeométricos como axadrezado, puntas de serra, bólas, zigzag, cravos, etc. Nalgunhas escolas hai arcos e bandas lombardas, como na catalá.


jueves, 7 de enero de 2010

Homenaxe a Castelao, Álbum Nós











Na obra pictórica e debuxística de Castelao hai dúas etapas claramente diferenciadas que teñen como eixo o Álbum Nós.

Con anterioridade ao álbum, Castelo utiliza o costumismo idealizante e lírico da xeración do 98, dános unha visión incluso distante do pobo e procura un pintoresquismo doado que repite no óleo. A marcha para as Américas, a volta das Américas, só nos cadros de cegos hai unha maior comprensión e sentimento. Formalmente, co seu consciente decorativismo e estilización, coas tintas planas e a énfase lineal, estas obras corresponden a formulacións modernistas que o pintor tomou directamente de ilustradores españois.

Coa realización do Álbum Nós, a obra de Castelao cambia radicalmente, coincide este cambio coa chegada de Castelao ao nacionalismo, coas primeiras revoltas campesiñas que incentivou a Liga Acción Galega, a folga dos ferroviarios, a creación das Irmandades da Fala, a publicación "Da terra asoballada" de Cabanillas. Mais todas estas razóns non son suficientes para xustificar o cambio na obra de Castelao. Tivo que haber un catalizador que lle abrise os ollos para que pasase dunha arte decorativa, idealista e festiva a unha arte de acción, posta combativamente ao servizo de Galiza e dos seus intereses. Este catalizador puido ser os cartóns que realizou o artista belga Raemaekers para denunciar a aldraxe de Bélxica por Alemaña ao longo da I Guerra Mundial. Agora Castelao concibe tamén a súa arte como un medio de acción, a súa obra adquiría a finalidade de concienciar á burguesía galega do grave problema de marxinación no que se encontraba Galiza e as súas xentes, esquecida no conxunto de España..
Castelao amosou como era a verdadeira vida da súa xente, consumida polos foros, o fisco, os curas e os caciques, pero tamén polas leis e a xustiza.
Pero se no concepto e no contido a arte de Castelao é revolucionaria dentro do panorama galego da época tamén é polo medio expresivo que emprega. O autor renuncia ao óleo, compón debuxos e un pé, co que nos segue remitindo a Raenakers e a Goya a quen el admiraba. En Castelao o debuxo e o pé compleméntanse e son inseparables, xa que a carga expresiva da mensaxe pode recaer tanto nun como noutro. Se o fai no pé, o debuxo sintetizase ao máximo e redúcese a unha pura liña para deste xeito, non distraer a atención do lector. Polo contrario, se a carga expresiva recae na imaxe, poténciase daquela a expresividade a través dun contrastado claroscuro, mentres que o pé e simplemente enunciativo.